Hormonlar

Hormonlar (q.yun. ὁρμάω - hərəkət edirəm, hərəkətə gəlirəm) — daxili sekresiya vəzilərinin (endokrin vəzilər) xüsusi hüceyrələrində istehsal olunan, qana daxil olan, hədəf hüceyrələrin reseptorları ilə bağlanan və maddələr mübadiləsinə və fizioloji funksiyalara tənzimləyici təsir göstərən üzvi təbiətli bioloji aktiv maddələr. Hormonlar müxtəlif orqanlarda müəyyən proseslərin humoral (qanla ötürülən) tənzimləyicisi kimi xidmət edir. "Hormon" anlayışının şərhinin daha geniş olduğu başqa təriflər də var: "bədənin hüceyrələri tərəfindən istehsal olunan və bədənin digər hissələrindəki hüceyrələrə təsir edən kimyəvi maddələrin siqnalı." Bu tərif daha məqsədəuyğun görünür, çünki o, ənənəvi olaraq hormonlar kimi təsnif edilən bir çox maddələri əhatə etmir: qan dövranı sistemi olmayan heyvanların hormonları (məsələn, dəyirmi qurdların ekdizonu və s.), endokrin vəzilərdə istehsal olunmayan onurğalıların hormonları (prostaqlandinlər, eritropoetin və s.), bitki hormonları, lakin oxşar tərifə, məsələn, eikosanoidlər, steroidlər və s. kimi maddələrin sinifləri də daxildir.

Hormonlar distant təsir göstərir: qan dövranı ilə bədənin müxtəlif orqan və sistemlərinə daxil olaraq, onları sintez edən vəzidən uzaqda yerləşən orqanın fəaliyyətini tənzimləyir, halbuki hormonların çox az miqdarı belə, hormonlar orqanların fəaliyyətində əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb ola bilər.